ریخت شناسی قصّه های غزلیّات عطّار

نویسندگان

علی گراوند

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام

چکیده

قصه پردازی در غزل میراثی است که از شاعران پیشین به عطّار رسیده و او آن را گسترش داده است. عطّار در حدود 872 غزل، 62 قصّه (حدوداً در هر 14 غزل، یک قصّه) آورده که بیشتر نتیجۀ احوال عرفانی و تجربیات روحانی اوست. از این رو، این پژوهش قصد دارد با بررسی ساختار داستان های عطّار به نظامی واحد در داستان پردازی و الگوهایی خاص در سلسلۀ کنش ها دست یابد که به احکام کلی دربارۀ قصّه­پردازی عطّار در غزل رهنمون می شود. هدف از این کار شناخت نظام فکری حاکم بر واقعه­های عرفانی عطّار است؛ زیرا از این رهگذر بهتر می توان به تفسیر و تحلیل آثار او پرداخت. بدین منظور، به تحلیل ریخت شناختی قصّه­ها بر اساس روش ولادیمیر پراپ و دیگر روایت شناسان معروف پرداخته شد. نتایج تحلیل نشان داد که تمام قصّه­ها دارای ساختار داستانی واحدی هستند که از سه قسمت وضعیّت اوّلیّه، قسمت میانی و نتیجه و پیامد تشکیل شده اند و توالی کنش­ها در آن­ها نیز از چهار الگوی متفاوت پیروی می­کند که عموماً با ورود یکی از شخصیّت های اصلی قصّه شروع و به دیدار بین دو شخصیّت اصلی می­انجامد. همچنین دریافته شد که پس از دیدار ممکن است چهار دسته کنش روی ­دهد که عبارت اند از شراب نوشی، اعمال شگفت، گفت و گو و انجام عملی معمولی از سوی شخصیّت دوم قصّه که این کنش ها منجر به نتایجی می­شوند که بیان­گر احوال عرفانی عطّار هستند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ریخت شناسی قصه های ایرانی با تمرکز بر نقش زن و قصه های آذربایجان

در سال 1920ویلادیمیر پراپ با عرضه‌ی نظریه‌ی ریخت‌شناسی باب جدیدی را به روی قصه‌پژوهان سراسر جهان گشود. نگاه او به ساختار قصه‌ها امکان مطالعه‌ی آن‌ها را به شیوه‌ای علمی و کاربردی به پژوهشگران می‌داد. در این شیوه پژوهشگر با مطالعه‌ی ساختار قصه به الگوهای مشخصی دست می‌یابد که در همه‌ی قصه‌ها یکسان است. این الگوها وجود نظامی سازمانی را نشان می‌دهد. این نظام از اجزای مشخصی تشکیل می‌شود که شامل شخصیت...

متن کامل

ریخت شناسی قصه های کردی

قصه های کُردی، قصه هایی هستند که جلوه های خرق عادت، پیرنگ های ضعیف و کلی گرایی در آنها بسیار بارز است و قهرمانانی از دنیای عامه دارند. این قصه ها سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته اند و منبعی غنی و دست نخورده از معارف اولیه بشر محسوب می شود. از جمله محققینی که به قصه ها توجه کردند و آنها را موضوع کار خود قرار دادند، فرمالیست های روس بودند. آنها این ژانر مطرود را با یافته های زبان ش...

ریخت شناسی قصه های عامیانه بختیاری بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ

قوم بختیاری ادبیّات شفاهی پرباری دارد امّا در دهه­های اخیر به دلایل فرهنگی متعدد بسیاری از سنّت­ها و ادبیّات شفاهی آن­ها رو به فراموشی نهاده است از آنجایی که تاکنون هیچ­گونه بررسی ساختاری بر روی قصّه­های بختیاری صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر گردآوری این بخش از زندگی این قوم و «ریخت­شناسی قصه­های بختیاری براساس الگوی ولادیمیر پراپ» است. در این پژوهش 24 قصّۀ پریان بختیاری از میان 53 قصّۀ گویشی، انتخاب...

متن کامل

ریخت شناسی قصه های عامیانه ایرانی

ریخست شناسی قصه های عامیانه ی ایرانی، پژوهشی کاربردی با رویکرد ساختارگرایانه است که می کوشد واحدهای مشابه را از داستان های متنوع استخراج کند. بدین ترتیب مهم ترین هدف پژوهشی یعنی تعیین چارچوب علمی برای قصه های عامیانه تحقق می یابد. این شیوه تحلیلی از دهه های نخستین قرن بیستم با «ریخت شناسی قصه های پریان» ولادیمیر پراپ آغاز شد. وی که استاد مردم شناسی دانشگاه لنین گراد بود بیش از صد قصه پریان روسی...

15 صفحه اول

ریخت شناسی قصه های عامیانه بخش اوز

ادبیات عامیانه، بازتاب شیوه ی تفکر و ارزش های هر قوم و ملتی است و از این جهت قابل توجه و بررسی است. بخشی از این ادبیات عامیانه را قصه ها تشکیل می دهند که در میان مردم رایج بوده و هست. بخش اوز از جمله نواحی ایران است که هیچ کوشش علمی برای جمع آوری قصه ها و تحقیق و تفحص در آنها صورت نگرفته بود. به همین جهت نگارنده، پس از گردآوری و به نگارش درآوردن قصه های عامیانه بخش اوز و به وجود آوردن بستر و زم...

15 صفحه اول

ریخت شناسی قصه های سمک عیار

این رساله از هفت فصل تشکیل شده است . فصل اول "مقدمه "است . و در آن راجع به داستان ، قصه ، قصه های عامیانه، روش تحلیل ساختاری داستان و ... بحث شده است . فصل دوم "گفتار"است و آن شامل گفت و شنودهای قهرمانان ، گفت و شنودهای معمولی ، با خود سخن گفتن قهرمانان ، گفتار مکتوب (نامه ها) و ... می شود. فصل سوم در باره کردارهاست و آن شامل جنگها، کشتن ، نیرنگ ، عشق بازی و سایر موارد متعدد دیگر از جمله مابعدا...

15 صفحه اول

ریخت شناسی قصه های عامیانه آمره؛ آقاتکَ

یکی از شاخه های مطالعات علمی ادبیّات، مطالعه «فرهنگ عامّه» یا «ادبیّات شفاهی» ملّت هاست. در میان جلوه های گوناگون فرهنگ عامّه، «قصّه های عامیانه» جایگاهی ویژه دارند و توجه به گردآوری، تدوین، شماره گذاری و رده بندی، توصیف و تحلیل آن ها یکی از مشغله های پژوهشگران این رشته بوده و هست. از آنجا که قصّه های عامیانه از یک سو منشاءِ اصلی منظومه های بلند ادبیّات رسمی ایران از جمله شاهنامه و خمسه نظامی و دیگر آث...

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فنون ادبی

جلد ۶، شماره ۱، صفحات ۹۷-۱۱۴

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023